Zdunowski Portal Historyczny > SzczerkówDzisiaj jest 28-3-2024 godzina 12:02:57

Szczerków

Szczerków - W 1239 r. wymieniona została jako Syrocovo i została przekazana w testamencie razem z Konarzewem, Przewodowem i Świetnicami przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonicza "klasztorowi XX. Cystersów w Heinrychowie w Śląsku". W 1487 r. na dokumencie Wincenty Szzerkowski ze Szczerkowa zapisał swojej córce Katarzynie w posagu po 30 grzywien i wiana z 4 łanów pola. W 1498 r. połowa Szczerkowa należała do Ambrożego Pompowskiego h. Poronia syna Jana (Pępowskiego?). W 1501 r. Jan z Dębna (potem podpisujący się "z Pępowa" ur. 1489 r.) otrzymał połowę Szczerkowa po ojcu Ambrożym Pompowskim (Pępowskim?), a drugą połowę kupił w 1508 r. za 100 grzywien. W 1527 r. właścicielami Szczerkowa zostali Zalewscy, a w 1644 r. Lipscy, gdyż Zofia Zalewska wyszła za Andrzeja Lipskiego.W 1588 i 1591r. właścicielem Konarzewa i Szczerkowa był Jan Roszkowski. kasztelan przemęcki. W 1694 r. Naramowscy sprzedali Szczerków, Salnię i Konarzew zachowując kmiecia Jana Mielcarza ze Szczerkowa, który służył u nich nadal (prawdopodobnie w Poznaniu). W 1705 r. od dnia św. Cecylii (5 grudnia), aż do maja 1706 r. stał tu z wojskiem pułkownik szwedzki Posse "niszcząc mieszkańców". W 1700 r. wybuchła wojna północna (niekiedy zwana trzecią lub wielką). Po jednej stronie stanęła Rosja, Saksonia i Dania. Po drugiej Szwecja. Do Szwecji w końcowym etapie dołączyła Turcja oraz Wojsko Zaporowskie, czyli Kozacy, a do strony Rosyjskiej Rzeczpospolita, Prusy i Hanower. 4 lata później kraj został zalany wojskami szwedzkimi i wówczas zawiązała się konfederacja warszawska pod przywództwem prymasa Michała Radziejowskiego wymierzona w króla polskiego (i elektora saksońskiego) Augusta II. Wtedy to kandydatem na króla został Stanisław Leszczyński. W kraju szlachta była podzielona. Przewaga do 1709 r. była po stronie Szwedów, kiedy to w 1709 r. król Szwecji Karol XII przegrał bitwę pod Połtawą (Ukraina). Walki trwały jeszcze jakiś czas m.in. w Wielkopolsce, gdzie Józef Potocki prowadził wojnę partyzancką i musiał przedostać się na tereny Wołoszczyzny (ob. tereny Mołdawii i Rumunii). Ostatecznie wojna skończyła się w 1721 r. W maju 1712 starostwa rawski Jan Grudziński h. Grzymała zwolennik Leszczyńskiego przedarł się z Wołoszczyzny. Pokonał on rosyjskiego generała Riodona Christianowicza Baura pod Pyzdrami i ruszył uwolnić szwedzkiego generała Magnusa, który po nieudanej wyprawie do Holszytnu został uwięziony przez Duńczyków. Jego wojska zostały pod Krotoszynem zatrzymane przez wojska polsko - rosyjskie. 26 czerwca 1712 r. znalazł on bród Prosny na wysokości wsi Grodzisk. Nie spodziewał się spotkać jazdy regimentarza Franciszka Brzuchowkiego h. Pomian. Brzuchowski razem z Baurem (zwolennicy AugustaII) chcieli ustawić granice na rzece Barycz. Nie mógł on przedrzeć się przez granicę śląską. Jeden z oddziałów zostawił w Choczu, drugi zaś w Pleszewie, a na miejsce postoju swych wojsk wybrał wieś Kuczków, na południe od Pleszewa. Rankiem 28 czerwca dotarła do niego partia (wojsko) Urbanowicza i razem ruszyli przez Bronów, Korytnicę i Orpiszew do przedmieść Krotoszyna. Obóz wojskowy utworzono we wsi Konarzew, osłaniając go licznymi podjazdami. Regimentarz Brzuchowski ruszył z Jedlca i zajął pozycję w lasach na południe i wschód od Krotoszyna. Sama bitwa rozegrała się między Salnią a Szczerkowem. Grudziński zgromadził 30 chorągwi, czyli 4000 polskich kawalerzystów i 2000 Kozaków. W Pleszewie zostawił 300 Tatarów, która miałą utrzymywać łączność z rajtarią (ciężą jazdą) szwedzką w liczbie 200 żołnierzy. Grudziński miał w swym oddziale wiele wybinej szlachty, m. in. Krzysztofa Urbanowicza, pisarza koronnego Mikołaja Potockiego, Chryzostoma Doprowskiego, Mikołaja Sołtyka i Jana Zagwoyskiego. Brzuchowski posiadał ok. 5000 żołnierzy w sile 72 chorągwi oraz ok. 700 jazdy saskiej pod dowództwem generała - majora Riodona Christianowicza Baura, w sile 13 szwadronów. Brzuchowski ustawił swe wojska w dwie linie: jaza pancerna w centrum chroniona była przez jazdę lekką na skrzydłach. Na swoją siedzibę wybrał Smoszew. Wydzielił on oddział w sile 1000 żołnierzy pod dowództwem porucznika Kwaśniewskiego. MIał on za zadanie wykonać rozpoznanie bojem. Jazda Grudzińskiego zostałą szybko zaalamowana i odparła atak. Grudziński szybko ustawił szyk swoich wojsk między Salnią a Szczerkowem. Widząc wojska Brzuchowskiego Grudziński i Potocki przekazali wojsko Sołtykowi, a sami opuścili obóz. Sołtykow podjął pertraktacje z wrogiem. Początkowo miały one przynieść zamierzony rezultat. Jednak kwesti dotyczyła rozbrojenia Kozaków, którzy buntowali się temu. Doszło do walki i oddziały Sołtykowa zmuszone były do ucieczki. Większość jendak poddała się. Jazda rosyjska ze Zdun i Baszkowa ruszyła w pościg za uciekającymi wojskami kozacko-polskimi. Wojskiem w Zdunach dowodził generał Antoni Jeżewski. Do niego dołączyli żołnierze Brzchowskiego i zapewne sacjonujący w Zdunach saski garnizon generała MIkołaja Zejdlica. Ze Zdun Brzuchowski wysyłał oddziały na Śląsk w celu uchwycenia zwolenników Leszczyńskiego. Strat bitwy pod Krotoszynem nie znamy. Wiadomo tylko, że najwięcej było poległych Rosjan i Kozaków. Zabitych pochowano za miastem w kierunku dróg na Rawicz i Zduny, gdzie w końcu XIX w. miejscowa ludność znalazła dwa kopce. Wojska rosyjske spaliły Krotoszyn we wrześniu 1712 r. Niedługo do Krotoszyna powrócił stronnik Augusta II właściciel miasta Franciszek Gałecki, który zastał tu ogromne zniszczenia i długi. Umierając w 1717 r. zostawił majątek córce Zofii, ta musiała go sprzedać Józefowi Potockiemu, dawnemo stronnikowi Leszczyńskiego. Grudziński, stronnik Leszczyńśkiego walczył jeszcze w czercu i lipcu pod Częstochową, jednak wojska Leszczyńskiego jeszcze latem zmuszone były do poddania się lub wycofania. Mikołaj Potocki został natomiast pobity w bitwie pod wrześnią w pod koniec czerwca przez regimentarza Włodziwierza Dołgorukiego. Leszczyński swe dobra (Zduny, Kobylin, Leszno i Rydzynę) sprzedał nieślubnemu synowi Augusta II księciu Aleksandrowi Sułkowskiemu, który wprowadził do miasta wojska saksońskie. W 1723 r. jeden z kmieci zbiegł do Szczerkowa. W 1846 r. był tu folwark z 10 domami i 80 mieszkańcami.